शिलान्यास : नेपाल निर्माणकाे नालीबेली

समाजशास्त्री तथा लेखक सुजित मैनालीद्वारा रचिएकाे पुस्तक "शिलान्यास : नेपाल निर्माणकाे नालीबेली" एक  स्वाभिमानी नेपाली एवं रजनीतिमा रुचिकर पाठकका हिसावले पढ्दा अति सकारातमक, ज्ञानमूलक एव पठनीय लाग्याे । सम्पूर्ण स्वदेश र विदेशमा रहेका नेपाली, गैर-नेपाली र बिशेषतः उदाउँदाे पुस्ताले पढ्नै पर्ने पुस्तक रहेछ । याे पुस्तकबाट ईतिहास, समाजशास्त्र मात्र नभएर राजनीति, कुटनीति, बिदेशनीति, अर्थनीति, भाषा-साहित्य, सैन्यनीति, सामाजिक रीतिथिति, न्याय तथा प्रशासनमा रुचिकर पाठक/अध्येताले पनि सार्थक दृष्टान्त एवं सिकाईहरु प्राप्त गर्न सक्नुहुनेछ । लेखक सुजित मैनाली जि (वा बुकहिल प्रकाशकलाई ) याे पुस्तक अङ्ग्रेजी, हिन्दी र म्यान्डारिन भाषामा अनुवादन गरिदिनहुन विशेष अनुराेध छ ।जनजाति, महिला र दलितका विषयमा तपाईले सुरू गर्नुभएकाे लेखन पुस्तककाे रुपमा छिटै प्रकाशित हाेस् भन्ने शुभकामना ।

मुख्यतः तीन भागमा विभाजित याे पुस्तकले अाधुनिक नेपालकाे वर्तमान अवस्था सम्ममा अाउनुमा पृथ्वीनारायण वा उनले सुरुवात गरेकाे दूरदर्शी महाअभियानलाई न्यायपूर्ण ढङ्गले प्रस्तुत गरेकाे छ । खण्ड १ मा राज्यविस्तार, हिन्दूकरण, धार्मिक सह-अस्तित्व, बहुसंस्कृतिवाद, अधार्मिक शासक, नेपाली भाषाकाे प्रभुत्व, नश्लवादी राज्य, अाधुनिक नेपाल कति बहुजातिय, पृथ्वीनारायणकाे सेनाकाे जातीय चरित्र, राष्ट्रिय संकट माेचन, पूर्वीय नेपालकाे चढाई, अाधुनिक नेपाल: राजनीतिक स्वार्थकाे उपज, जातिय विद्राेह, सजातीयहरुकाे विद्राेह, सरकारी नियुक्ति तथा अाधुनिक नेपालपूर्वकाे अवस्था जस्ता विभिन्न विषयलाई समेटिएकाे छ ।

खण्ड-२ मा नेपालले कसरी अविच्छिन्न रुपमा अाफ्नाे स्वतन्त्रता कायम गरिरह्याे भन्ने विषयमा चर्चा गरिएकाेछ । प्रतिरक्षा, चीनसङ्गकाे युध्द, अङ्ग्रेजसङ्गकाे युध्द, काेतपर्व पछिकाे सन्तुलन, विश्वयुध्द-१, २००७ क्रान्तिपछिकाे उतारचढाव, संविधान घाेषणा र नाकाबन्दीका बारेमा चर्चा गरिएकाे छ ।

तेस्राे खण्ड भने मानवशास्त्रीकाे मुखुण्डाे बाेक्ने, वैदेशिक गैर सरकारी संस्थाकाे पैसा र स्वार्थमा डुबेर अाग्रहपुर्वक ढङ्ले डुबेका डाेबहादुर बिष्टकाे पुस्तक फेटालिज्म एण्ड डेभलपमेन्ट : नेपाल्स स्ट्रगल फर माेडर्नाइजेसन (१९९१) का अप्रामाणिक र असान्दर्भिक पक्षहरुपमाथि विमर्श गरिएकाे छ ।

यस पुस्तकले अाम नेपालीलाई याे देश कसरी उपनिवेशीकरणकाे बिगबिगी रहेकाे बेला हाेस् वा अन्य बेला पनि सगाैरव सार्वभाैम रहिरहन सफल रह्याे भन्ने चेतना प्रदान गर्दछ । पृथ्वीनारायणले अाधुनिक नेपालकाे सृजना नगरेकाे भए हामी कस्ताे अवस्थामा हुन्थ्याैँ हाेला भन्ने विषयमा खासै परिचर्चा नगर्ने बरु फगत् उनका कमजाेरी निकाल्न उद्धत हाम्रा बुध्दिजिवी र इतिहासकारहरुलाई त याे पुस्तक गतिलाे पाठ नै हाे । धेरै भ्रमहरुलाई चिर्न सफल याे पुस्तक हाम्राे गर्विलाे इतिहासकाे सफा ऐना बराबर छ ।  बिक्रम १८०० काे सामाजिक- राजनीतिक परिवेश यस पुस्तककाे चस्माले हेर्दा पृथ्वीनारायण शाह प्रगतिशील राजनेताका रुपमा देखिन्छन् । पृथ्वीनारायणकाे कुटनीति र नेपालकाे भाैगाेलिक अवस्थिति नै मुख्य दुई कारणले हामी सगर्व सार्वभाैम नेपालीका रुपमा विश्वभर ठाडाे शिर लिएर हिड्न पाएका छाैँ । उनले देखाएकाे जातीय-धार्मिक सद्भाव,  न्युनतम बल प्रयाेग तथा अधिकतम कुटनीति प्रयाेग गरी गरिएकाे राज्यविस्तार, राजनेताकाे परिपक्वता एवं दूरदर्शीता, नैतिक अाचरण तथा ईत्यादी कुरा यस पुस्तकमा छर्लङ्ग देख्न सकिन्छ ।